Czorsztyn

gmina Czorsztyn

fot. sierpień 1996

Ruiny królewskiego zamku zajmują szczyt stromego wzniesienia, położonego na lewym brzegu Dunajca przy starym trakcie z Krakowa na Węgry. Początki zamku nie są znane. Według najnowszych teorii Czorsztyn pierwotnie nosił nazwę Wronin i posiadał formę drewnianego gródka, założonego w ostatniej ćwierci XIII w. Jego fundatorem była prawdopodobnie księżna Kinga, władająca od 1257 r. Sądecczyzną i prowadząca intensywną akcję kolonizacyjną na pograniczu polsko-węgierskim. W 1348 r. zamek zwany już Czorsztynem, jako własność królewska pełnił rolę granicznej fortecy, komory celnej i ośrodka administracyjnego odradzającego się królestwa pod rządami Kazimierza Wielkiego. Wtedy zamek był już w pełni murowany. Niewiele wiemy o pierwszym kamiennym elemencie zamku – odkrytej niedawno wielkiej cylindrycznej wieży z przełomu XIII/XIV w., później zniszczonej w niewyjaśnionych okolicznościach. Od XV w. Czorsztyn pozostawał  we  władaniu starostów. Jeden z nich – Jan Baranowski zmodernizował w 2 ćwierci XVII w. zamek, wznosząc m.in. potężną, czworokątną basztę bramną przystosowaną do użycia artylerii. W 1651 r. zamek opanował na krótko przywódca chłopskiego buntu na Podhalu Kostka Napierski – emisariusz Chmielnickiego i szpieg Szwedów w jednej osobie. Warownia popadła ostatecznie w ruinę w XVIII w. Przejęty przez władze austriackie zamek, kupili w 1819 r. Drohojowscy, którzy w 1921 r. utworzyli ze wzgórza zamkowego prywatny rezerwat. W 1970 r. powstał rezerwat przyrody pod administracją Pienińskiego Parku Narodowego, który od 1996 r. stanowi jego integralną część pod nazwą uroczysko Zamek Czorsztyn (10,28 ha). Powstanie sztucznego zbiornika wodnego u stóp zamku zmieniło jego otoczenie, niszcząc bezpowrotnie historycznie ukształtowaną granicę i przeprawę na królewskim trakcie na Węgry. Po wojnie kilkakrotnie próbowano restaurować zamek, ale dopiero w latach 90. XX w., wykorzystując środki przeznaczone na budowę zapory na Dunajcu oraz własne Parku, ruiny zamku sukcesywnie udostępniano turystom. (www.pieninypn.pl)

Zamek można zwiedzać:
od 1 października do 30 kwietnia w godz. 10.00 – 15.00 z wyjątkiem poniedziałków,
od 1maja do 30 września w godz. 9.00 – 18.00 codziennie.
Zamek jest nieczynny:
1 stycznia, 1 listopada, 25 i 26 grudnia oraz w Święta Wielkanocne.

Do zwiedzania udostępnione są przyziemia Baszty Baranowskiego, zamku średniego i górnego. Z tarasu widokowego roztacza się piękny widok na Jezioro Czorsztyńskie, zaporę, Tatry i rezerwat „Zielone Skałki”. Na wzgórzu zamkowym rosną liczne okazy pszonaka pienińskiego – rośliny występującej wyłącznie w Pieninach.