Szymbark

gmina Iława

fot. maj 1997

Obiekt ten powstał w XIV wieku. Ta typowo obronna była siedzibą kapituły biskupstwa pomezanskiego. W 1527 r., po sekularyzacji Prus, kapituła przekazała zamek wraz z dobrami Albrechtowi Hohenzollernowi, ten z kolei jednemu ze szlacheckich rodów niemieckich. W 1699 r. Szymbark trafił w ręce coraz potężniejszej rodziny Finck von Finckenstein i pozostał w jej władaniu do 1945 r. Bryła budowli jest gotycka, jednak liczne przebudowy przeprowadzane w ciągu wieków, pozwalają odnaleźć elementy architektury renesansowej czy barokowej. Cala południową stronę przebudowano w połowie XIX wieku w stylu neogotyckim. Po pożarze w 1945 r. zamek pozostaje w stanie monumentalnej ruiny.

Zamek został wzniesiony przez kapitułę pomezańską w latach siedemdziesiątych XIV w. i był drugim co do świetności zamkiem po malborskim. Po sekularyzacji zakonu krzyżackiego stał się własnością rodu von Polentzów, którzy przebudowali go na rezydencję renesansową. Od 1699 r. należał do rodu Finck von Finckenstein. W 1857 r. część południową zamku przebudowano w stylu neogotyckim. Zamek został spalony w 1945 r. przez wojska radzieckie. Dobrze zachowały się mury obwodowe z 10 basztami.   W listopadzie 1999 r. w ruinach zamku kręcono sceny do filmu „Król Olch” w reżyserii Volkera Schloendorffa. Koło Szymbarka znajduje się cmentarz rodziny von Finckenstein. Do ruin zamku przylega park, w którym wiele drzew stanowi pomnik przyrody. W starych dziuplastych drzewach liściastych bytuje rzadki w Polsce chrząszcz – pachnica. Owad ten, jako gatunek zagrożony wyginięciem, został  wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Odchodząca od wsi Szymbark sosnowa aleja, licząca sobie dwieście lat, która w całości stanowi pomnik przyrody, nosi nazwę Alei Napoleona. Jak głosi miejscowy przekaz  tą aleją, podążał Napoleon w kierunku pałacu w Kamieńcu, w którym stacjonował przez dwa miesiące 1807 r.

Zamek zbudowano na planie prostokąta o wymiarach 75 na 92 metry. Powstał on na nasypie wcześniejszego grodu pruskiego. W ciąg ceglanych murów wkomponowano dziesięć baszt: cztery narożne i sześć kurtynowych.  Wszystkie wysunięte były nieznacznie przed lico muru, wzmacniając w ten sposób siłę konstrukcyjną i obronną całego założenia. Wjazd na teren warowni prowadził od wschodu przerzuconym nad fosą zwodzonym drewnianym mostem, zastąpionym w XIX wieku istniejącym do dziś murowanym mostem arkadowym. Nieopodal bramy wzniesiono wysoką na ok. 24 metry wieżę główną (zegarową), w której usytuowano kaplicę oraz loch więzienny. Od wewnątrz dziedziniec był zabudowany z czterech stron: główne budynki zamykały go od zachodu i wschodu na całej długości oraz od strony południowej i północy na krótkich odcinkach. Funkcję reprezentacyjną pełniło skrzydło zachodnie – mieściło się w nim mieszkanie proboszcza, refektarz i kaplica. (www.gmina-ilawa.pl)